Het Belang van de Stilte

Benedictus XVI wees tijdens de audiëntie van 7 maart op het belang van stilte in onze gebedsrelatie tot God.

In de postsynodale apostolische exhortatie Verbum Domini wees ik op de rol van de stilte in Jezus’ gebedsleven: Hier staan we voor de prediking van het kruis; het Woord verstomt, het wordt doodse stilte; daar heeft het gesproken tot zwijgens toe zonder iets achter te houden van wat het ons moest mededelen (Verbum Domini, 12).

Christus’ kruis toont niet alleen de stilte als zijn laatste woord tot de Vader, maar openbaart ook dat God spreekt door stilte: Het zwijgen van God, de ervaring van de afstand van de Almachtige en Vader, is een doorslaggevende fase in de aardse tocht van de Zoon van God... Hangend aan het kruishout heeft Hij geklaagd over de smart die bij Hem door het zwijgen teweeg wordt gebracht: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?’ Tot zijn laatste ademtocht... heeft Jezus de Vader aangeroepen. Aan Hem heeft Hij zich toevertrouwd op het ogenblik van de overgang door de dood naar het eeuwige leven: ‘Vader, in uw handen beveel Ik mijn geest’ (Verbum Domini, 21).

De dynamiek van woord en stilte raakt ook ons gebedsleven in twee richtingen. De eerste betreft het opnemen van Gods Woord. Daarvoor is innerlijke en uiterlijke stilte nodig. Dit is bijzonder moeilijk in onze luidruchtige tijd.

Daarom wees ik op de noodzaak van opvoeding in de stilte: De centrale plaats van het Woord van God in het leven van de Kerk ontdekken wil zeggen ook de zin van de inkeer en de innerlijke rust opnieuw ontdekken. De grote traditie van de Vaders leert ons dat de mysteries van Christus verbonden zijn met de stilte en alleen daarin kan het Woord verblijf in ons vinden, zoals bij Maria is gebeurd, een vrouw in wie Woord en stilte onafscheidelijk zijn (Verbum Domini 21).

Het is niet alleen onze stilte, die ons geschikt maakt om te luisteren naar Gods Woord; vaak vinden we onszelf in ons gebed terug in de stilte van God, die wij ervaren als een gevoel van verlatenheid, alsof God niet luistert en niet reageert. Maar Gods stilte is geen teken van zijn afwezigheid. De Heer is aanwezig en luistert, zelfs in de duisternis van lijden, afwijzing en eenzaamheid. Jezus leert zijn leerlingen: Als gij bidt, gebruikt dan geen omhaal van woorden, zoals de heidenen; want deze menen dat zij door hun veelheid van woorden verhoring zullen vinden, volgt hun voorbeeld dus niet na, want voordat gij Hem vraagt, weet uw Vader, wat gij nodig hebt (Mt. 6,7-8).

Ik wijs nog eens naar de Catechismus van de Katholieke Kerk: Welk een drama het gebed is, wordt ons volledig geopenbaard in het Woord dat vlees geworden is en onder ons woont. Als wij proberen zijn gebed te begrijpen, via dat wat zijn getuigen erover verkondigen in het evangelie, dan moeten wij tot Jezus, de heilige Heer, naderen als tot de brandende doornstruik: eerst moeten we overwegen hoe Hijzelf bidt; dan moeten wij luisteren hoe Hij ons leert bidden; tenslotte zullen we dan ontdekken hoe Hij ons gebed verhoort (2598).

En hoe leert Jezus ons bidden? In het Compendium van de CKK vinden wij een duidelijk antwoord: Jezus leert ons bidden, niet alleen door het gebed van het Onze Vader maar ook wanneer Hijzelf bidt. Op deze wijze laat Hij ons behalve de inhoud ook de gesteltenissen voor het ware gebed zien: de zuiverheid van een hart dat het Koninkrijk zoekt en zijn vijanden vergeeft; het vrijmoedige en kinderlijke vertrouwen, dat overstijgt wat wij voelen en begrijpen; de waakzaamheid die de leerling beschermt tegen de bekoring (544).

Jezus’ bidden toont ons dat we moeten openstaan voor de momenten van intimiteit met God, (...), los van de dagelijkse herrie die ons omringd, om op zoek te gaan naar de ‘wortel’ die in stand houdt en het leven voedt. Jezus’ gebed op het kruis, zijn luide roep tot de Vader is een samenvloeien van alle noodkreten van de mensheid van alle tijden, onderworpen aan de zonde en aan de dood... En zie de Vader aanvaardt ze en verhoort ze (...) Hij laat zijn Zoon verrijzen. Zo komt het drama van het gebed in de scheppings- en heilseconomie van schepping en heil tot vervulling en voltooiing (CKK,2606)